Van roofdieren tot huiskatten, steeds meer zoogdieren raken besmet met het vogelgriepvirus H5N1. Dit verhoogt het risico op een zich aanpassend virus dat niet alleen van dier op dier, maar ook naar mensen kan overspringen. Hier is wat u moet weten.
Vogelgriep: een groeiend risico voor zoogdieren
Het vogelgriepvirus H5N1, dat oorspronkelijk van wilde vogels komt, maakt in toenemende mate zoogdieren ziek, met name roofdieren. Dit kan leiden tot een aangepast virus dat van zoogdier op zoogdier kan overgaan en zelfs bij mensen besmettingen kan veroorzaken. Dergelijke uitbraken waren vroeger seizoensgebonden en voornamelijk gelokaliseerd bij pluimveehouderijen. Echter, sinds de opkomst van de hoogpathogene H5N1-variant in 1996 in China, is het virus jaarlijks in wilde vogels blijven circuleren, waardoor ook andere dieren zoals vossen, beren, zeehonden, dolfijnen en zelfs huisdieren besmet kunnen raken.
Pelsdierhouderijen: broeinesten voor vogelgriep?
In de pelsdierhouderijen, waar dieren zoals nertsen, wasbeerhonden en poolvossen voor hun bont worden gehouden, vormen de open kooien en de nabijheid van wilde vogels een bijzonder risico voor de overdracht van het virus. Omdat de dieren dicht bij elkaar leven, kan het virus gemakkelijk circuleren en mogelijke varianten creëren die beter onder zoogdieren kunnen verspreiden. Dit werd reeds vastgesteld in Spanje, waar 'zoogdierspecifieke' aanpassingen van het virus werden gevonden. In Finland wordt momenteel onderzocht of het virus genetische veranderingen heeft ondergaan.
In Nederland is het advies verstrekt om extra te letten op vogelgriep bij varkenshouderijen. Wanneer varkens besmet raken, kunnen varkens- en mensengriepvirussen zich mengen, waardoor ook mensen makkelijker ziek kunnen worden. Systematisch toezicht wordt aanbevolen, niet alleen bij varkens, maar ook bij wilde zwijnen, vossen en zeehonden. Hoewel de kans op een nieuwe pandemie klein is, is het niet nul, zoals viroloog Ron Fouchier benadrukt.
In Polen zijn tot nu toe 46 huiskatten (en een caracal) onderzocht op vogelgriep, waarvan er 29 positief getest werden op H5N1 vogelgriep. Het wordt vermoed dat de dieren besmet raakten door rauw gevogelte te eten. In Nederland wordt het risico op zo'n scenario als klein ingeschat, aangezien vlees en eieren van besmette pluimveebedrijven niet op de markt komen en producten van buiten de EU aan de grens worden gecontroleerd.
Vogelgriep en mensen: een potentieel pandemierisico
Hoewel mensen slechts sporadisch vogelgriep krijgen, met symptomen variërend van asymptomatisch tot ernstig, vrezen virologen dat vogelgriep zich kan mengen met reguliere griepvirussen. Dit zou kunnen gebeuren wanneer iemand toevallig met beide virussen besmet raakt. In zo'n scenario zou het virus een snelle evolutionaire stap kunnen maken en gemakkelijk van mens op mens kunnen overgaan. Dit zou de deur kunnen openen voor een nieuwe pandemie.
